Το ουσιαστικό ερώτημα, που έθεσα κι άλλοτε, είναι γιατί η Κυβέρνηση δεν έκανε όλα αυτά τα χρόνια κάτι νοικοκυρεμένο, που κάνει κάθε απλός πολίτης αποκτώντας τη δική του οικογενειακή / επαγγελματική στέγη;

Η είδηση ότι το 2018 η Κυβέρνηση θα προχωρήσει σε ριζική ανακαίνιση δημοσίων κτιρίων με απώτερο σκοπό την ενεργειακή τους αναβάθμιση και την εξοικονόμηση ενέργειας φέρνει στην μνήμη τη λαϊκή ρήση «κάλιο αργά παρά ποτέ». Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός ότι τελευταία παρατηρήθηκε μια κινητικότητα στον τομέα αυτό. Στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής αναφέρθηκε ότι προωθούνται στοχευμένα μέτρα καθώς και διακρατικά προγράμματα Κύπρου-Ελλάδας, μέσω των οποίων έχουν αναβαθμιστεί ορισμένα συστήματα σε δημόσια κτήρια, όπως τα συστήματα κλιματισμού στο κτήριο της Βουλής.

Έτσι, εντός του 2018 θα ξεκινήσει η ριζική ανακαίνιση επιλεγμένων δημοσίων κτηρίων ξεκινώντας από τα μεγαλύτερα, για μεγαλύτερη απόδοση της προσπάθειας για ενεργειακή αναβάθμιση. Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε επίσης κοινή πρόταση των Υπουργείων Ενέργειας και Παιδείας για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στα σχολεία. Τέλος, τονίστηκε η ανάγκη εκπόνησης ενός εθνικού σχεδίου για το θέμα, αύξησης των κονδυλίων για εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ γίνεται πολλή προεργασία με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ποιες δράσεις έχουν τη μεγαλύτερη συνεισφορά και στη μείωση των εκπομπών αερίων.

Από τη δεκαετία του 1960 η Κύπρος ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που χρησιμοποίησαν την ηλιακή ενέργεια για θέρμανση νερού κι αργότερα για οικιακό κλιματισμό. Όταν αργότερα σταθήκαμε στα πόδια μας, μετά την εισβολή, μετακαλέσαμε τον γαλλικό Οίκο Sema Metra για τη διεξαγωγή εμπεριστατωμένης μελέτης για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ήλιο και αέρα, που και πάλι έμεινε ανεκμετάλλευτη. Πολλά από τα κατοπινά μας προβλήματα στον τομέα της ενέργειας θα είχαν λυθεί αν από τότε ασχολούμασταν πιο συστηματικά με το θέμα.

Δυο θέματα στην προώθηση της αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που ταλαιπωρήθηκαν για χρόνια ήταν η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών κι η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την ηλιακή ακτινοβολία. Όταν πριν από λίγα χρόνια η Υπηρεσία Ενέργειας αποφάσισε να διακόψει το πρώτο πρόγραμμα μέχρι τον αύξοντα αριθμό 800 των αιτήσεων, παρενέβην προς τον αρμόδιο Υπουργό και εισηγήθηκα την πρόσληψη έκτακτου προσωπικού 3-4 ατόμων μιας και το πρόγραμμα θα έφερνε μια κινητικότητα επίσης στην πολύ ταλαιπωρημένη οικοδομική βιομηχανία. Φαίνεται ότι το πρόγραμμα συνεχίζει να καρκινοβατεί.

Στην ίδια παρέμβασή μου για το δεύτερο θέμα ανέφερα ότι η Ρ.Α.Ε.Κ. καθυστερούσε να δώσει άδειες για φωτοβολταϊκά πάρκα, γεγονός που θα δημιουργούσε επιπρόσθετες θέσεις εργασίας ειδικά για επιστημονικό προσωπικό. Έκτοτε τα πράγματα φαίνεται να έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Πριν από λίγες ημέρες μάθαμε ότι ολοκληρώθηκε και συνδέθηκε με το δίκτυο της ΑΗΚ το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο της Κύπρου στην περιοχή Φρενάρους (4,4 MWp).

Η Κύπρος παραδοσιακά εξαρτάτο σχεδόν αποκλειστικά από εισαγόμενες πηγές ενέργειας. Πέραν της θέρμανσης νερού, η περαιτέρω χρησιμοποίηση του ήλιου και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν είχε επιχειρηθεί. Η προσπάθεια στράφηκε στην εξοικονόμηση ενέργειας στους σταθμούς παραγωγής, στη μεταφορά καθώς και την οικιακή και βιομηχανική κατανάλωση. Για καλύτερο χειρισμό των θεμάτων ενέργειας, ενισχύσαμε τότε την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου, εντοπίστηκαν περιοχές για εγκατάσταση αντλιών που θα λειτουργούσαν με αιολική ενέργεια, επιπλέον προς τις προσπάθειες χρησιμοποίησης άνθρακα από την ΑΗΚ. Η αναμενόμενη εκμετάλλευση του φυσικού αερίου από την κυπριακή ΑΟΖ, που ασφαλώς τώρα είναι το κυριότερο μέλημα, δεν πρέπει να σταματήσει τις προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας ή αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Όταν το 2008 διαφάνηκε στον ορίζοντα η διεθνής οικονομική κρίση, εισηγήθηκα στους αρμόδιους την επαναφορά της παλιάς απόφασης για ανέγερση νέων κυβερνητικών κτηρίων. Τότε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος ΒΟΤ μιας και το εγχώριο τραπεζικό σύστημα διέθετε την αναγκαία ρευστότητα, που τελικά διοχετεύτηκε με τραγικά αποτελέσματα αλλού. Η ανέγερση κυβερνητικών κτηρίων με τη μέθοδο αυτή, όχι μόνο θα έδιδε ώθηση στην ανάκαμψη της οικονομίας, αλλά θα βοηθούσε στην εξοικονόμηση μελλοντικά δημόσιων δαπανών για ενοίκια στέγασης Υπουργείων/Τμημάτων. Δεν είναι λίγες οι λειτουργικές ατασθαλίες που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας στα θέματα αυτά (Π.χ. το κτίριο όπου στεγάζεται το ΤΑΥ, η υπενοικίαση χώρου στη βιομηχανική περιοχή Στροβόλου).

Το ουσιαστικό ερώτημα, που έθεσα κι άλλοτε, είναι γιατί η Κυβέρνηση δεν έκανε όλα αυτά τα χρόνια κάτι νοικοκυρεμένο, που κάνει κάθε απλός πολίτης αποκτώντας τη δική του οικογενειακή/επαγγελματική στέγη: να κτίσει τα δικά της Γραφεία αντί να πληρώνει ενοίκιο και στο τέλος το ακίνητο να μην της ανήκει. Με τον τρόπο αυτό θα είχε την ευχέρεια να δημιουργήσει κι ένα πιο λειτουργικό σύμπλεγμα και στην Πρωτεύουσα, όπως κάναμε σε κάποιο βαθμό στις Επαρχίες. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια θα δημιουργούνταν κι άλλα περιθώρια για μια πιο ενεργό ανάμειξή της στα θέματα της χρήσης του ήλιου ως διαζευκτικής πηγής ενέργειας.

Όταν μάλιστα το Ινστιτούτο Ερευνών Κύπρου κατάφερε να αξιοποιήσει τον ήλιο για τη θέρμανση και κλιματισμό του νέου τριώροφου κτηρίου του στα κύρια γραφεία του στη Λευκωσία, εισηγήθηκα την εφαρμογή της μεθόδου αυτής και στα κυβερνητικά κτήρια, ξεκινώντας από το Προεδρικό Μέγαρο. Παρόλο που ξεκίνησε μια κάποια διεργασία, δυστυχώς δεν είχε συνέχεια. Το επίτευγμα αυτό μπορεί να επεκταθεί και στα σχολικά κτήρια και στον ιδιωτικό τομέα. Ταυτόχρονα είναι μια ευκαιρία να αρχίσουμε να αξιοποιούμε τα ευρήματα των ερευνητικών δραστηριοτήτων των Πανεπιστημίων κι Ερευνητικών Κέντρων. Ίσως το Ίδρυμα Έρευνας και Τεχνολογίας θα πρέπει να επιδείξει περισσότερο ενδιαφέρον και προς την κατεύθυνση αυτή. 

Tου δρ Ιάκωβου Αριστείδου
Πρώην Υπουργού
και Πρώην Γενικού Διευθυντή
Γραφείου Προγραμματισμού