Το Αρ. 30(Ι) του Συντάγματος διασφαλίζει το δικαίωμα πρόσβασης σε Δικαστήριο. Παρά ταύτα καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας από την πρώτη μέχρι την τελευταία ημέρα υπήρξαν ανεπίτρεπτες παρεμβάσεις στο έργο του δικαστηρίου από κρατικούς αξιωματούχους, από αξιωματούχους πολιτικών κομμάτων και εργοδοτικών Οργανώσεων και από μερίδα δημοσιογράφων.

Σύμφωνα με τη Νομολογία του Ε.Δ.Α.Δ, ερμηνευτική της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιωδών Ελευθέριων το οποίο αντιστοιχεί με το πιο πάνω Αρ. 30(Ι):-

(i) Το δικαίωμα πρόσβασης σε Δικαστήριο δεν περιλαμβάνει μόνο τη διεξαγωγή της διαδικασίας αλλά και το δικαίωμα έγερσής της.

(i) Το δικαίωμα πρόσβασης σε Δικαστήριο σημαίνει δικαίωμα αποτελεσματικής πρόσβασης.

(iii) Συντρέχει παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης όπου το Δικαστήριο αρνείται να εξετάσει την ουσία της υπόθεσης.

(iv) Εκδίκαση της υπόθεσης σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Σύμφωνα με την Ελληνική έννομη τάξη (βλ. Ιωάννου Δ. Σαρμά « Η συνταγματική και διοικητική νομολογία του Συμβουλίου της Επικράτειας Β’ έκδοση σελ: 447 – 450):-

(i) «Η αίτηση ακυρώσεως δεν είναι ένα κοινό δικαστικό βοήθημα προς θεραπεία υποκειμενικών δικαίων των διοικουμένων. Δεν συνίσταται στο να ανάγη ένα δικαίωμα του αιτούντος, θιγέν υπό της Διοικήσεως, ενώπιον του Συμβουλίου ώστε το Δικαστήριο να επανορθώση την προσβολή. Δεν προκαλεί τη δημιουργία μια δίκης με συγκρουόμενα μέρη και με τον δικαστή αμέτοχο και ουδέτερο στη διένεξη που, αυστηρά οχυρωμένος σε δικονομικούς κανόνες, περιορίζεται στην επικοινωνία από καθέδρας με τους διαδίκους. Η αίτηση ακυρώσεως είναι το μέσο προς θεραπεία της αντικειμενικής νομιμότητος, το μέσο παιδαγωγήσεως της Διοικήσεως στην ορθή εφαρμογή του νόμου, το μέσο ελέγχου της Διοικήσεως προς τον σκοπό της καλής λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών.

(ii) Ο αιτών, στο ένδικο αυτό βοήθημα δεν είναι ο άξονας της διαδικασίας γύρω από τα αιτήματα του οποίου περιστρέφεται η δικαστηριακή δραστηριότης. Αποδεικνύοντας, με την προβολή του εννόμου συμφέροντος του, ότι δεν απασχολεί καταχρηστικώς το Δικαστήριο εις βάρος άλλων αιτούντων με μεγαλύτερη ανάγκη δικαστικής προστασίας, δίδει απλώς την αφορμή, το έναυσμα της δίκης. Τα περαιτέρω είναι υπόθεση του Δικαστηρίου που, προς θεραπεία της αντικειμενικής νομιμότητος και προς παιδαγώγηση των διοικητικών αρχών στις αρχές της χρηστής διοικήσεως, δεν δεσμεύεται υπό των προβαλλομένων λόγων ακυρώσεως, αλλά μπορεί, κατά το δοκούν, να εξετάση και άλλους αυτεπαγγέλτως, εφ’ όσον κρίνει ότι έτσι εξυπηρετούνται οι σκοποί που θεραπεύονται υπό της αιτήσεως ακυρώσεως.»

Με τη δημοσιοποίηση των ακυρωτικών αποφάσεων του Διοικητικού Δικαστηρίου με τις οποίες κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές οι διατάξεις που αποτέλεσαν τη δικαιοδοτική βάση για τον περιορισμό της μισθοδοσίας και των συντάξεων, τη μη παραχώρηση προσαυξήσεων και τιμαριθμικών αυξήσεων και την αποκοπή από τις μηνιαίες απολαβές ποσού που αντιστοιχεί σε ποσοστό ίσο με 3% ως εισφορά στο Κυβερνητικό Σχέδιο Συντάξεων, σύσσωμη η πολιτική / κομματική εξουσία σε πλήρη συντονισμό με τον επιχειρηματικό κόσμο αφενός καταδίκασε τις αποφάσεις αυτές και αφετέρου με απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς επιτέθηκαν κατά των δημοσίων υπαλλήλων που τόλμησαν (αν είναι ποτέ δυνατόν!) να ασκήσουν ένα συνταγματικό τους δικαίωμα.

Η πολιτική / κομματική και επιχειρηματική "ελίτ" έθεσε επιτακτικά θέμα για εξουδετέρωση των ακυρωτικών αποφάσεων, ώστε να διασφαλιστεί το περί δικαίου αίσθημα!! Έγινε αναφορά για τροποποίηση του Συντάγματος!! Για το θέμα αυτό συνήλθαν εσπευσμένα συμβούλια αρχηγών κομμάτων!! Κινδυνολόγησαν και ενέσπειραν τρόμο για κατάρρευση της οικονομίας!! Μίλησαν για δημοσιονομική «βόμβα» πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Κομματικός αρχηγός δήλωσε ότι μια μερίδα ατόμων (εννοώντας τους δημοσίους υπαλλήλους) δεν κάνει τίποτε άλλο από το να σπρώχνει τον τόπο προς τον πάτο. Αμφισβήτησαν τις αποφάσεις αφήνοντας έμμεσα με τις δηλώσεις τους αιχμές εναντίον των μελών του διοικητικού δικαστηρίου!

Μετά από επανειλημμένες αναβολές η απόφαση της Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου εκδόθηκε στις 10.4.2020 και συνεργούσης και της πανδημίας του κορωνοϊού η πλειοψηφία του Ανωτάτου Δικαστηρίου παραβιάζοντας όλες τις αρχές που υιοθετήθηκαν στις αποφάσεις για τους δικαστές, τις διπλές και πολλαπλές συντάξεις ανέτρεψε τις πρωτόδικες αποφάσεις.

Έκπληξη και πρωτοτυπία αποτελεί το γεγονός ότι η πλειοψηφία της Ολομέλειας υιοθέτησε την απόφαση Χαραλάμπους κ.ά. v. Δημοκρατίας (2014) 3 Α.Α.Δ. 175 αντί της απόφασης Μαρία Κουτσελίνη-Ιωαννίδου κ.ά. v. Δημοκρατίας (2014) 3 Α.Α.Δ. 361 που ήταν μεταγενέστερη και η οποία με βάση τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα έπρεπε να ακολουθηθεί. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι η Δημοκρατία δεν κάλεσε το Ανώτατο Δικαστήριο να αποφασίσει ότι η μεταγενέστερη της Χαραλάμπους απόφαση στην Κουτσελίνη-Ιωαννίδου ήταν με οποιοδήποτε τρόπο λανθασμένη.

Με δεδομένο ότι η αυστηρή προσήλωση στη Νομολογία συνιστά καθιερωμένη αρχή θεμελιωμένη στο δόγμα της δεσμευτικότητας της νομολογίας ως μέσου διασφάλισης της βεβαιότητας του δικαίου, η απόφαση Κουτσελίνη-Ιωαννίδου θα έπρεπε να αποτελέσει τη νομολογιακή πυξίδα για την έκβαση των υπό αναφορά εφέσεων. Κατά συνέπεια η μη υιοθέτηση της προηγούμενης νομολογίας συνιστά παραβίαση του δόγματος της δεσμευτικότητας της νομολογίας.

Αναντίλεκτα η θεωρία που αναπτύχθηκε ότι το Άρθρο 23 προστατεύει μόνο τον πυρήνα του δικαιώματος και επομένως, όχι το ύψος του μισθού είναι αβάσιμη, αφού συγκρούεται ευθέως με τις πρόνοιες του Άρθρου 23 του Συντάγματος. Συνακόλουθα και η απόφαση της πλειοψηφίας είναι λανθασμένη αφού συγκρούεται αφενός με τη σαφή επί του θέματος θέση των Κυπριακών αλλά και των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων και αφετέρου με την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, η οποία παρέχει προστασία στους πολίτες και εγγυάται ότι τα δικαιώματα και τα έννομα συμφέροντα που θεμελιώνονται στη νόμιμη δράση τους θα διατηρηθούν και στο μέλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρχή αυτή αποτελεί τμήμα της κοινοτικής έννομης τάξεως και η όποια παραβίασή της συνιστά παραβίαση της Συνθήκης ίδρυσης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και κάθε κανόνα σχετικού με την εφαρμογή της κατά την έννοια του άρθρου 173 της Συνθήκης.

Ασφαλώς είναι ανεπίτρεπτο και το γεγονός ότι δεν έτυχαν δικαστικής εξέτασης οι άλλοι λόγοι ακυρότητας, οι οποίοι μάλιστα αφορούσαν σε συνταγματικά ζητήματα.  

Η άποψη πολλών νομικών που σχολίασαν επικριτικά την απόφαση της πλειοψηφίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου είναι ότι η απόφαση αυτή είναι ευάλωτη σε κριτική από απόψεως συνταγματικού δικαίου και ότι εμφανώς στηρίκτηκε σε μη νομικά κριτήρια. Εμφανώς τα κριτήρια ήταν πολιτικά και οικονομικά. Κάποιοι έπρεπε να πληρώσουν για τη σωτηρία του κράτους. Και επειδή το καθήκον ήταν πατριωτικό καταληκτικά στην απόφαση αυτή ίσως θα έπρεπε να σημειωθεί η γνωστή ρήση της Βούλας Πατουλίδου: «για την πατρίδα ρε γαμώτο».

Επειδή, τέλος, αντιλαμβανόμαστε ότι η υπό αναφορά απόφαση θα επιχειρηθεί να καταστεί ενδεχομένως εφαλτήριο για να διενεργηθούν νέες αποκοπές, προειδοποιούμε ότι θα αντιταχθούμε με όλες μας τις δυνάμεις στην όποια προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή και θα περιφρουρήσουμε τα συμφέροντα και δικαιώματα των μελών μας.

Γλαύκος Χατζηπέτρου 
Γενικός Γραμματέας