Η Πρόεδρος του Διοικητικού Δικαστηρίου κα Μ. Καλλιγέρου με απόφασή της ημερομηνίας 18 Φεβρουαρίου 2019 στις συνεκδικαζόμενες υποθέσεις Κώστας Λάμπρου κ.ά. 6360/2013 κ.ά. αποφάνθηκε ότι οι πρόνοιες του άρθρου 7(1)(α)(ii) του Ν.216(Ι)/2012 για το εφάπαξ, παραβιάζουν το άρθρο 23.3 του Συντάγματος, αλλά και την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης και ασφάλειας δικαίου που προστατεύεται από το άρθρο 1Α του Συντάγματος.
Ειδικότερα έκρινε ότι παραβιάστηκε το συμβατικό και αποκρυσταλλωμένο δικαίωμα των αιτητών στο συνταξιοδοτικό δικαίωμα στο εφάπαξ φιλοδώρημα, με τους συντελεστές που προβλέπονταν κατά την συμπλήρωση ου 60ού έτους της ηλικίας τους. Περαιτέρω έκρινε ότι ο τεθείς περιορισμός ήταν ανεπίτρεπτος, διότι δεν έγινε κατ΄ επίκληση λόγων που προβλέπονται ως επιτρεπόμενοι στο άρθρο 23.3 του συντάγματος.
Στην απόφασή της η Πρόεδρος του Διοικητικού Δικαστηρίου, μεταξύ άλλων, τόνισε και τα ακόλουθα:
(α) Κατά τον διορισμό των αιτητών, ο περί Συντάξεων Νόμος (Κεφάλαιο 311) με την τροποποίηση που επήλθε το έτος 1967 προνοούσε για το δικαίωμα σε συνταξιοδοτικά ωφελήματα.
(β) Από το έτος 1967 τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των κρατικών υπαλλήλων διέπονται από τις πρόνοιες του περί Συντάξεων Νόμου, Ν.97(Ι)/97, το δε άρθρο 4 του Ν.97(Ι)/97, προέβλεπε για την χορήγηση σε κάθε κρατικό υπάλληλο σύνταξης και εφάπαξ ποσού, ως ακολούθως:
«4.—(1) Σύνταξη, εφάπαξ ποσό ή φιλοδώρημα και άλλα ωφελήματα χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Νόμου στους κρατικούς υπαλλήλους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
(2) Σύνταξη, εφάπαξ ποσό ή φιλοδώρημα χορηγούμενο δυνάμει του Νόμου αυτού υπολογίζεται σύμφωνα με τις πρόνοιες που ισχύουν την ημερομηνία αφυπηρέτησης του κρατικού υπαλλήλου».
(γ) Σύμφωνα με το άρθρο 8 του περί Συντάξεων Νόμου, Ν.97(Ι)/97, σε κρατικό υπάλληλο που συμπλήρωνε πέντε ή περισσότερα έτη υπηρεσίας καταβάλλετο κατά την αφυπηρέτηση του, εκτός από ετήσια σύνταξη με βάση συντελεστή ενός οκτακοσιαστού των ετήσιων συντάξιμων απολαβών του κατά την ημερομηνία της αφυπηρέτησης για κάθε συμπληρωμένο μήνα της συντάξιμης υπηρεσίας του (άρθρο 8(α)), και «εφάπαξ ποσό ίσο με την ετήσια σύνταξη πολλαπλασιαζόμενη επί 14 και διαιρούμενου του ποσού που προκύπτει δια 3.
(δ) Με το Νόμο 69(Ι)/2005, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 01.07.2005, προστέθηκε η πιο κάτω επιφύλαξη στο άρθρο 8 του βασικού νόμου σε σχέση με τον τρόπο υπολογισμού του εφάπαξ, ταυτόχρονα με την σταδιακή επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης των δημοσίων υπαλλήλων από το 60ό έτος της ηλικίας τους στο 63ο έτος. Παρατίθενται κατωτέρω οι επιφυλάξεις του άρθρου 8:
Νοείται περαιτέρω ότι το εφάπαξ ποσό που καταβάλλεται σε δημόσιο υπάλληλο περιλαμβανομένων του Γενικού Ελεγκτή και του Γενικού Λογιστή και των Βοηθών τους, δυνάμει του παρόντος Μέρους κατά την αφυπηρέτησή του:
ι) με ή μετά τη συμπλήρωση του εξηκοστού πρώτου έτους της ηλικίας του και με τη συμπλήρωση συντάξιμης υπηρεσίας τετρακοσίων δώδεκα ή περισσότερων μηνών, είναι ίσο με την ετήσια σύνταξη πολλαπλασιαζόμενη επί δεκατέσσερα και μισό και διαιρουμένου του ποσού που προκύπτει διά τρία·
ιι) με τη συμπλήρωση του εξηκοστού τρίτου έτους της ηλικίας του και με τη συμπλήρωση συντάξιμης υπηρεσίας τετρακοσίων τριανταέξιή περισσότερων μηνών, είναι ίσο με την ετήσια σύνταξη πολλαπλασιαζόμενη επί δεκαπέντε μισό και διαιρουμένου του ποσού που προκύπτει διά τρία· και
ιιι) με ή μετά τη συμπλήρωση του εξηκοστού δεύτερου έτους της ηλικίας του και με τη συμπλήρωση συντάξιμης υπηρεσίας τετρακοσίων εικοσιτεσσάρων ή περισσότερων μηνών, είναι ίσο με την ετήσια σύνταξη πολλαπλασιαζόμενη επί δεκαπέντε και διαιρουμένου του ποσού που προκύπτει διά τρία.».
(ε) Στις 28.12.2012 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, περί Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων Κρατικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Διατάξεις Γενικής Εφαρμογής) Νόμου του 2012 (Ν.216(Ι)/2012), ο οποίος ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από την 01.01.2013. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Ν.216(Ι)/2012 , τα ωφελήματα αφυπηρέτησης υπαλλήλου για υπηρεσία από την 1η Ιανουαρίου 2013 και μετά υπολογίζονται αθροιστικά, ως ακολούθως:
ι) ετήσια σύνταξη […] και
ιι) ίσο με την ετήσια σύνταξη πολλαπλασιαζόμενη επί δεκατέσσερα (14) και διαιρουμένου του ποσού που προκύπτει διά τρία (3).
(στ) Στην απόφαση του Ανωτάτου Ραφτόπουλος v. Δημοκρατίας, Υπόθεση αρ. 1223/2007, ημερομηνίας 22.11.2011 γίνεται αναφορά στην νομοθεσία, καθώς και το σκεπτικό του νομοθέτη σε σχέση με τις τροποποιήσεις που θεσπίστηκαν με το Ν.69(Ι)/2005, που ενδιαφέρει για τις παρούσες προσφυγές. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα:
«Αυτό που προσπάθησε να πετύχει η υπό εξέταση νομοθεσία είναι να δώσει κίνητρα στους δημόσιους υπαλλήλους ώστε να παραμείνουν στην υπηρεσία πέραν της ηλικίας των 60 ετών και μέχρι το 63ο, παρέχοντας συντελεστή υπολογισμού του εφάπαξ ποσού ο οποίος αυξάνεται κλιμακωτά».
(ζ) Σχετικό με το κατά πόσο το διακαίωμα στο εφάπαξ είναι περιουσιακό δικαίωμα είναι το κατωτέρο απόσπασμα από την απόφαση του ΕΔΑΔ, Azinas v. Cyprus, Application no. 56679, ημερομηνίας 28.04,2004, στο οποίο η έμφαση προστέθηκε, ως σχετική:
«The applicant submits that pension constitutes an integral part of the employment contract that the Government offers to all of its employees, namely the civil servants. A civil service position is accompanied by a compulsory retirement scheme, which includes a monthly pension and a lump sum. This is part of the overall employment package which the Government undertakes to finance and pay at the end of one’s employment; civil servants contribute with their years of service and by having a certain amount cut off from their salary by way of taxes».
(η) Στην απόφαση της Πλήρους Ολομέλειας του Ανωτάτου Δικαστηρίου στις υποθέσεις Κουτσελλίνη και Άλλοι v. Δημοκρατίας, Συνεκδικαζόμενες προσφυγές αρ. 740/11 κ.α., ημερομηνίας 17/10/2014, αποφασίστηκε ότι τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα όπως το δικαίωμα σε σύνταξη, είναι προστατευόμενο περιουσιακό δικαίωμα υπό ορισμένες περιστάσεις, βάσει του άρθρου 23 του Συντάγματος, το οποίο κρίθηκε ότι παραβιάστηκε με τον επίδικο εκεί Νόμο, ως ακολούθως:
«Η πρόνοια του Άρθρου 23.3 ότι το περιουσιακό δικαίωμα μπορεί να περιοριστείι διά νόμου, για σκοπούς ανάπτυξης και χρησιμοποίησης ιδιοκτησίας προς προαγωγή της δημόσιας ωφέλειας, δεν ταυτίζεται με τον περιορισμό περιουσιακού δικαιώματος για λόγους δημοσίου συμφέροντος.Είναι ένα πράγμα να περιορίζεται το ιδιοκτησιακό δικαίωμα κάποιου, για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος (που δεν προνοείται στο Άρθρο 23) και άλλο πράγμα να περιορίζεται το δικαίωμα του, υπέρ της ανάπτυξης και χρησιμοποίησης της ιδιοκτησίας του, προς προαγωγή της δημόσιας ωφέλειας (Δέστε την απόφαση της πλειοψηφίας της Πλήρους Ολομέλειας στις Υποθέσεις 1480/11 κ.α., Γεώργιος Χαραλάμπους κ.α. ν. Δημοκρατίας, ημερ. 11.6.2014).
(θ) Στην παρούσα υπόθεση οι αιτητές είχαν συμπληρώσει τους συντάξιμους μήνες υπηρεσίας, αλλά δεν αφυπηρέτησαν το έτος 2012 σε ηλικία 60 ετών (και άνω), επιλέγοντας να αφυπηρετήσουν με τη συμπλήρωση είτε του ορίου της υποχρεωτικής αφυπηρέτησης στο 63ο έτος της ηλικίας τους, είτε μετά την ηλικία των 60 ετών, ως οι προϋποθέσεις και επιδιώξεις του νομοθέτη να δώσει κίνητρα προς το σκοπό αυτό τους αυξημένους συντελεστές στον υπολογισμό του εφάπαξ.
(ι) Θεωρώ πως οι σχετικές μεταβατικές διατάξεις, όπως θεσπίστηκαν στο Νόμο 216(Ι)/2016, σε σχέση με τα συνταξιοδοτικά δικαιώματα των αιτητών που αποκτήθηκαν ως προς τους συντελεστές υπολογισμού του εφάπαξ που δικαιούντο με τη συνταξιοδότησή τους με δεδομένη την παραμονή τους στην υπηρεσία μετά τη συμπλήρωση του 60ού έτους της ηλικίας τους, παραβιάζουν για τους αιτητές την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης που εφαρμόζεται και σε σχέση με τους εθνικούς νόμους, λόγω της υπεροχής του κοινοτικού δικαίου δυνάμει του άρθρου 1Α του Συντάγματος, αφού αιφνιδιαστικά ανατράπηκε το νομοθετικό καθεστώς που δημιούργησε τις δικαιολογημένες προσδοκίες τους σε σχέση με τους συντελεστές υπολογισμού του εφάπαξ τους.
(Γλ. Χατζηπέτρου)
Γεν. Γραμματέας