Πολύς ντόρος έγινε το τελευταίο δεκαπενθήμερο για τα αντιλαϊκά μέτρα που επιβλήθηκαν κατ’ επιταγή της τρόικα, με νόμους που ψηφίστηκαν το 2011, 2012 και 2013, τις προσφυγές που καταχωρήθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο από την ΠΑΣΥΔΥ και εκατοντάδες συναδέλφους για ακύρωση των πράξεων και/ή αποφάσεων που είχαν εκδοθεί δυνάμει των υπό αναφορά νόμων, όπως και για τη συμφωνία ΣΕΚ, ΠΕΟ και Κυβέρνησης για σταδιακό τερματισμό των αποκοπών σε μισθούς και συντάξεις που ισχύουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, με βάση τις πιο πάνω νομοθεσίες.
Είναι, πλέον, αναντίλεκτο γεγονός ότι στην Κύπρο η κρίση προήλθε από τον τραπεζικό τομέα. Είναι επίσης αναντίλεκτο γεγονός ότι Κυβέρνηση και Βουλή αντί μέτρων για διόρθωση των κακώς εχόντων στον τραπεζικό τομέα, προώθησαν σωρευτικά μέτρα κατά των εργαζομένων.
Θυμίζω ότι με πρωτοβουλία των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, μεταξύ των ετών 2009 και 2011, έγιναν πάμπολλες συναντήσεις με την Κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα για εξεύρεση των ενδεδειγμένων μέτρων για αντιμετώπιση των επερχόμενων δεινών εξαιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης.
Στα πλαίσια των συναντήσεων αυτών και κάτω από προϋποθέσεις που δεν είχαν ικανοποιηθεί (καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αύξηση του εταιρικού φόρου κατά 1%), οι Συνδικαλιστικές Οργανώσεις αποδέχτηκαν να μη διεκδικήσουν τις δικαιούμενες γενικές αυξήσεις επί των μισθών και των συντάξεων για τα έτη 2011 και 2012, ύψους 1,5%.
Ακολούθως, επί υπουργίας κ. Κίκη Καζαμία, με επιστολή ημερ. 12.08.2011 προωθήθηκε στη Βουλή το πρώτο πακέτο μέτρων με την κατάθεση έξι νομοσχεδίων. Από τα έξι αυτά νομοσχέδια, τα δύο αφορούσαν τους εργοδοτουμένους του ευρύτερου δημόσιου τομέα, το δε περιεχόμενό τους ήταν προϊόν κοινωνικού διαλόγου. Αναφερόμαστε στα Νομοσχέδια με τίτλο:
- Ο περί Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Κρατικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Διατάξεις Γενικής Εφαρμογής) Νόμος του 2011.
- Ο περί Έκτακτης Εισφοράς Αξιωματούχων, Εργοδοτουμένων και Συνταξιούχων της Κρατικής Υπηρεσίας και του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα Νόμος του 2011.
Σκοπός του πρώτου Νομοσχεδίου ήταν η μη ένταξη των νεοεισερχομένων υπαλλήλων στα συστήματα επαγγελματικής συνταξιοδότησης του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, καθώς και η αύξηση των περιοδικών εισφορών των υπαλλήλων, για σκοπούς μεταβίβασης της σύνταξης στη χήρα/χήρο και τέκνα σε περίπτωση θανάτου του υπαλλήλου, από 0.75% και 1.75% σε 2%. Σκοπός του δεύτερου Νομοσχεδίου ήταν η κλιμακωτή αποκοπή μέρους των απολαβών των εργοδοτουμένων και συνταξιούχων του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Επισημαίνεται ότι τα υπό αναφορά Νομοσχέδια εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 10.08.2011 και εξουσιοδοτήθηκε ο Υπουργός Οικονομικών να τα καταθέσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων για μελέτη και ψήφιση με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Επισημαίνεται περαιτέρω ότι τα υπό αναφορά μέτρα συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας και των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων.
Παρά τη σαφή απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και τη συγκεκριμένη εξουσιοδότηση που είχε δοθεί στον Υπουργό Οικονομικών, χωρίς να μεσολαβήσει οποιαδήποτε νεότερη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, το Υπουργείο Οικονομικών με την επιστολή του ημερ. 26 Αυγούστου 2011, απέσυρε τα υπό αναφορά Νομοσχέδια και κατέθεσε δύο άλλα που δεν έτυχαν επεξεργασίας από το Υπουργικό Συμβούλιο προ της καταθέσεώς τους.
Στο νέο Νομοσχέδιο που αντικατέστησε το Νομοσχέδιο με τίτλο: «Ο περί Συνταξιοδοτικών Ωφελημάτων των Κρατικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων του Ευρύτερου Δημόσιου Τομέα περιλαμβανομένων και των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Διατάξεις Γενικής Εφαρμογής) Νόμος του 2011», προστέθηκε η ακόλουθη πρόνοια:
«Για σκοπούς διασφάλισης της βιωσιμότητας του Κυβερνητικού Σχεδίου Συντάξεων ή σχεδίου συντάξεων όμοιου με αυτό, ο εργοδότης, από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος Νόμου, αποκόπτει από τις μηνιαίες απολαβές κάθε υπαλλήλου, ποσό που αντιστοιχεί σε ποσοστό ίσο με 3% επί του μισθού του υπαλλήλου».
Ενημερωτικά αναφέρεται ότι οι συνήγοροί μας, στις σχετικές προσφυγές, υποστήριξαν ότι η ενέργεια αυτή του Υπουργού Οικονομικών είναι παράνομη ως προσκρούουσα στο Άρθρο 54 (στ) του Συντάγματος, γεγονός, που καθιστά και το σχετικό νόμο ανυπόστατο.
Αμέσως μετά την ψήφιση των πιο πάνω μέτρων άρχισαν και οι θριαμβολογίες για το ευοίωνο μέλλον της κυπριακής οικονομίας. Θριαμβολογίες που δυστυχώς τερματίστηκαν άδοξα μετά τη διπλή υποβάθμιση της Κύπρου από το διεθνή οίκο Standard & Poor's.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολύ πριν από το πρώτο πακέτο μέτρων, αλλά και αμέσως μετά με σειρά άρθρων μας στο «Δημόσιο Υπάλληλο» τονίζαμε ότι το πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας δεν ήταν ούτε οι μισθοί του δημοσίου, ούτε οι συντάξεις, ούτε και οι κοινωνικές παροχές και επισημαίναμε περαιτέρω ότι ήταν μέγα σφάλμα να στοχοποιείται το δημόσιο για τις αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας. Πρόσθετα και χωρίς περιστροφές σημειώναμε «ότι το αδύνατο σημείο της Κυπριακής Οικονομίας ήταν ο τραπεζικός τομέας και ειδικότερα η έκθεσή του στην Ελληνική Οικονομία, τόσο λόγω της αγοράς Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, όσο και για τα δάνεια που οι Τράπεζές μας χορήγησαν σε Ελληνικές Επιχειρήσεις και Νοικοκυριά».
Παρά τις προειδοποιήσεις μας και τη δυναμική αντίδραση των υπαλλήλων του δημοσίου που πραγματοποιήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου του 2011, Κυβέρνηση και Βουλή προχώρησαν, ερήμην του Συνδικαλιστικού Κινήματος, στην έγκριση νέων μέτρων λιτότητας που τέθηκαν σε εφαρμογή με τους Νόμους 191(Ι), 192(Ι), 193(Ι), 194(Ι), 196(Ι) και 197(Ι) του 2011.
Μεταξύ των μέτρων «εξυγίανσης» που ενέκρινε η Ολομέλεια της Βουλής με τους πιο πάνω νόμους ήταν:
- Παγοποίηση προσαυξήσεων και τιμαριθμικής αύξησης στο δημόσιο για δύο χρόνια.
- Αύξηση του ΦΠΑ στο 17% με ισχύ από 1η Μαρτίου 2012.
- Μείωση της αποζημίωσης για υπερωριακή εργασία.
Επί υπουργίας κ. Βάσου Σιαρλή λήφθηκαν πρόσθετα μέτρα λιτότητας τα οποία υλοποιήθηκαν με τους Νόμους 168(Ι), 182(Ι), 184(Ι), 185(Ι), 196(Ι), 197(Ι) και 216(Ι) του 2012 και 31(Ι)/2013.
Ειδικότερα με τους Νόμους 168(Ι)/2012 και 31(Ι)/2013 επιβλήθηκε στους μισθωτούς και συνταξιούχους του ευρύτερου δημόσιου τομέα πρόσθετη κλιμακωτή μείωση επί των ακαθάριστων μηνιαίων απολαβών τους που κυμαίνεται από 6,5% έως 14,5%.
Αυτά ήταν τελικά τα μέτρα που λήφθηκαν για αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που έπληξε τον τόπο μας. Κυβέρνηση και πολιτικά κόμματα έκριναν, όπως εμφαίνεται και στο προοίμιο των σχετικών νομοθετημάτων, ότι τις συνέπειες της κρίσης θα έπρεπε να τις επωμιστούν εξ ολοκλήρου οι υπάλληλοι και συνταξιούχοι του δημοσίου.
Αναμφίβολα η επιβολή σωρευτικών μέτρων κατά των υπαλλήλων και συνταξιούχων του ευρύτερου δημόσιου τομέα κατά παράβαση των αρχών της ισότητας και της αναλογικότητας και άλλων συνταγματικά κατοχυρωμένων αρχών οδήγησε σε πρωτοφανή συρρίκνωση των εισοδημάτων τους.
Όπως κατ’ επανάληψη έχουμε τονίσει η πανθομολογούμενη ανάγκη αντιμετώπισης της κρίσης δεν δικαιολογούσε εν λευκώ και εκ προοιμίου οποιοδήποτε μέτρο με οποιοδήποτε κόστος. Και ασφαλώς η επιλογή των συγκεκριμένων μέτρων δεν ανήκει στην ανέλεγκτη διαπλαστική εξουσία του νομοθέτη, αλλά ελέγχεται ως προς την τήρηση της συνταγματικής επιταγής για τήρηση των αρχών της ισότητας και αναλογικότητας. Σύμφωνα με τη νομολογία κριτήρια ελέγχου είναι ιδίως η ένταση, η διάρκεια και η σώρευση των μέτρων, η δίκαιη κατανομή τους μεταξύ των πολιτών, καθώς και η αιτιολόγηση και τεκμηρίωση της αναγκαιότητας και της αποτελεσματικότητάς τους.
Παρά τη διαφωνία μας στα αντεργατικά μέτρα που σωρευτικά επιβλήθηκαν στην περίοδο 2011-2013, από μέρους μας υπήρξε αντίδραση, αποκλειστικά και μόνο, για τη συνταγματική εκτροπή, αλλά και για την παραβίαση των συμφωνηθέντων. Συνειδητά, με υπευθυνότητα και με έγνοια για το μέλλον του τόπου αποφύγαμε τις όποιες κινητοποιήσεις και δυναμικές αντιδράσεις και περιοριστήκαμε στην καταχώρηση προσφυγών ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Ειδικότερα καταχωρήθηκαν προσφυγές για τις αποκοπές από τους μισθούς και τις συντάξεις, την επιβολή συνεισφοράς για το συνταξιοδοτικό, τη μείωση του εφάπαξ, τη μη παραχώρηση προσαυξήσεων και την κατάργηση των επιδομάτων καλής διαγωγής και ενοικίου που δυνάμει νόμου παραχωρούντο σε μέλη της Αστυνομικής Δύναμης Κύπρου. Και αναμένεται η ετυμηγορία του Σεβαστού Δικαστηρίου, την κρίση του οποίου θα σεβαστούμε απόλυτα.
Δεχόμαστε κριτική από τα ΜΜΕ, αλλά και από αξιωματούχους του κράτους επειδή ασκήσαμε ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα. Καλό είναι όσοι κάνουν αυτές τις κριτικές να διαβάσουν το Άρθρο 30 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και το Άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.