Η αναστολή της συμφωνίας για την επιστροφή μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία, ως «αντίποινα» για την απελευθέρωση των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών που ζήτησαν άσυλο στη χώρα μας, είναι κορυφαία πράξη αλαζονείας από την Άγκυρα. Δείχνει ότι δεν λογαριάζει τις συνέπειες της αθέτησης μιας συμφωνίας, πράξη που θα προκαλέσει προβλήματα στην Ε.Ε., προκειμένου να ασκήσει πίεση στην Αθήνα. Όμως, όσο και αν η κατάρρευση της συμφωνίας προκαλέσει προβλήματα στην Ελλάδα, είναι και ένδειξη της διπλωματικής και πολιτικής ένδειας της τουρκικής κυβέρνησης.
Παραδοσιακά (και πριν από την ίδρυση του τουρκικού κράτους), η Άγκυρα επιχειρεί να αποσπάσει τα μέγιστα οφέλη από άλλες χώρες λόγω της στρατηγικής θέσης, της στρατιωτικής ισχύος και της οικονομίας της. Πετυχαίνει αυτά που θέλει χωρίς να κάνει παραχωρήσεις, ενώ οι παραβάσεις της μένουν ατιμώρητες. Η συμφωνία με την Ε.Ε. για τους πρόσφυγες είναι καλό παράδειγμα. Ενώ η Τουρκία πρωταγωνιστούσε στην αποσταθεροποίηση της Συρίας, και επέτρεπε (αν δεν ενθάρρυνε κιόλας) τη μαζική ροή προσφύγων και μεταναστών προς την Ε.Ε. μέσω Ελλάδος, εκμεταλλεύθηκε τον πανικό της Γερμανίας πριν από δύο χρόνια και συμφώνησε να ελέγξει τις ροές και να δεχθεί την επιστροφή ανθρώπων από την Ελλάδα, με αντάλλαγμα χρήματα και την κατάργηση της βίζας για Τούρκους πολίτες.
Έκτοτε, ενώ ήλεγξε σε μεγάλο βαθμό τις ροές ανθρώπων, η Άγκυρα δεν σεβάστηκε άλλες προϋποθέσεις της συμφωνίας, όσον αφορά την τήρηση των ευρωπαϊκών κανόνων στη συμπεριφορά της προς άλλες χώρες (κυρίως Ελλάδα και Κύπρο) και προς τους ίδιους τους πολίτες της. Απαιτούσε προνόμια χωρίς προϋποθέσεις. (Συνεχίζοντας την τακτική αυτή, ισχυρίζεται ότι αναστέλλει παλαιότερη συμφωνία με την Ελλάδα, όχι αυτή με την Ε.Ε. Εάν, όμως, σταματήσουν οι επιστροφές μεταναστών, το αποτέλεσμα είναι ίδιο).
Έως τώρα, η ομηρία πολιτών ξένων χωρών –μεταξύ αυτών, των ΗΠΑ, Γερμανίας και Ελλάδας–, η ολοένα πιο επιθετική συμπεριφορά εναντίον γειτονικών και άλλων χωρών, καθώς και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η υπονόμευση του κράτους δικαίου, προκαλούσαν περισσότερο αμηχανία στη διεθνή κοινότητα παρά αντίδραση. Τελευταίως, όμως, η Άγκυρα φαίνεται να ξέχασε ότι οι απειλές αποδίδουν μόνο όσο δεν πραγματοποιούνται. Εάν, λοιπόν, η Τουρκία αθετήσει μια συμφωνία επειδή εξοργίστηκε με την Ελλάδα για ένα θέμα αρχής για την Ε.Ε. –η παροχή ασύλου σε ανθρώπους που κινδυνεύουν στη χώρα τους–, τότε ίσως η διεθνής κοινότητα παραδεχθεί ότι όταν τα «καρότα» δεν έχουν το θεμιτό αποτέλεσμα, υπάρχει και το «μαστίγιο». Εάν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί αρχίσουν να πιέζουν την Τουρκία –είτε με αυστηρότερες διαδικασίες για βίζες είτε με κυρώσεις–, τότε οι Τούρκοι πολίτες ίσως δουν καλύτερα πού οδηγεί η προσφιλής κυβερνητική τακτική των απειλών και μονομερών απαιτήσεων.
Νίκος Κωνσταντάρας,
«Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», 08.06.2018